📖 అధ్యాయం 9: ద్రోణుని సేనాధిపత్యం – చక్రవ్యూహ భీషణం
చక్రవ్యూహ భీషణం, భీష్ముడు బాణసాయం మీద పడిపోయిన తర్వాత, కౌరవ సేనలో పెద్ద ఖాళీ ఏర్పడింది. అప్పుడు దుర్యోధనుడు అత్యంత నమ్మకంతో కూడిన ద్రోణాచార్యునిని సేనాధిపతిగా నియమించాడు. పాండవులకు ఆయన గురువు, కౌరవులకు మార్గదర్శి. ఆయనలో ఉన్న బ్రహ్మజ్ఞానం, అద్భుతమైన అస్త్రవిద్య, వ్యూహరచనలో నైపుణ్యం – ఇవన్నీ కౌరవ సేనకు అపార బలాన్నిచ్చాయి. ఈ దశలో కురుక్షేత్ర సంగ్రామం మరింత భీకరంగా, తంత్రబద్ధంగా, రక్తపాతం అధికంగా జరిగినది.
చక్రవ్యూహ భీషణం, ఈ అధ్యాయంలో ద్రోణుని సేనాధిపత్యం కాలంలో జరిగిన చక్రవ్యూహ వ్యూహం, అభిమన్యుని వీరమరణం, ద్రోణుని ధర్మసంకటాలు, వ్యూహచతురతలు, అతని చివరి ఘట్టం వంటి అనేక అంశాలు సమగ్రంగా పరిశీలించబడతాయి.
🎯 ద్రోణుని వ్యూహ నిపుణత – ప్రారంభ దినాలు
ద్రోణాచార్యుడు సేనాధిపతిగా నియమితుడైన వెంటనే, తన వ్యూహ చతురతను సరిగా వినియోగించాడు. ప్రతిదినం ఓ కొత్త వ్యూహంతో పాండవులను ఆహ్వానించేవాడు. “చతురంగ బల”ంలో రథ, గజ, అశ్వ, పాదాతి విభాగాల సమన్వయంతో తన సైన్యాన్ని అమర్చేవాడు.
అతని బాణవర్షం, అస్త్ర ప్రయోగం, విపరీతమైన ధనుర్విద్య పాండవులకు తీవ్ర హానిని కలిగించాయి. ప్రతిరోజూ పాండవ సేనలో నాశనం పెరిగేది. అతని ప్రఖ్యాతి, గురుత్వం పాండవుల సైనికుల మనోబలాన్ని దెబ్బతీసేది.
🧿 చక్రవ్యూహ వ్యూహం – మాయాజాల సమానం
చక్రవ్యూహ భీషణం, పారంపరికంగా నిషిద్ధమైన చక్రవ్యూహం అనే అతి క్లిష్టమైన వ్యూహాన్ని ద్రోణుడు ఒక దినాన అమర్చాడు. ఇది బాహ్యంగా చక్రాకారంగా ఉన్నా, అంతర్గతంగా అనేక మోహనాలుగా గల మానసిక మరియు భౌతిక వ్యూహ గుహ. దీనిని ఛేదించగలిగేది అర్జునుడు మాత్రమే. అయితే, ఆ దినమున శ్రీకృష్ణుడు మరియు అర్జునుడు సమరభూమికి దూరంగా వెళ్లినందున, చక్రవ్యూహం పాండవులకు తీవ్రమైన సవాలుగా మారింది.
అభిమన్యుడు, అర్జునుని కుమారుడు, తన బాల్యములోనే ఈ వ్యూహ ప్రవేశ మార్గం తెలుసుకున్నాడు. ఆయన ధైర్యంతో చక్రవ్యూహంలో ప్రవేశించి పలు దశలను అధిగమించాడు. కానీ, బయట పడే మార్గాన్ని తెలుసుకోకపోవడంతో, అనేక మంది కౌరవ మహారథుల చేతిలో చిక్కిపోయాడు.
🩸 అభిమన్యుని వీర మరణం – ధర్మానికి నెగిలిన దుశ్శిల
చక్రవ్యూహ భీషణం, అభిమన్యుని చక్రవ్యూహ ప్రవేశం పాండవ సైన్యంలో ఓ ఉత్సాహాన్ని నింపినదిగానీ, తర్వాతి ఘట్టం హృదయ విదారకంగా మారింది. దుర్యోధనుడు, దుశాసనుడు, కృపాచార్యుడు, కర్ణుడు, అశ్వత్థామ, కృతవర్మ – మొత్తం ఏడు మంది మహాయోధులు కలిసి ఒక్క అశ్వసేనాయోధుడైన అభిమన్యునిపై దాడి చేశారు.
అభిమన్యుడు ధైర్యంగా ప్రతిఘటించాడు. తన రథాన్ని కోల్పోయినా, భూమిపై నిల్చొని కుంతి పుత్రుని వీరత్వాన్ని చూపించాడు. చివరికి, కర్ణుడు అతని ఆయుధాన్ని ధ్వంసం చేసి, దుశాసన కుమారుడు నిష్ఠురంగా అభిమన్యుని తలచేసి హతమార్చాడు.
చక్రవ్యూహ భీషణం, ఇది పాండవుల సంయమాన్ని దాటి, ధర్మం మీద హింసలేర్పించిన ఘట్టం. పాండవులు, ముఖ్యంగా భీముడు, అర్జునుడు శపథాలు చేసారు.
అర్జునుడు: “జయద్రథుడు అభిమన్యునికి బయటపడే మార్గాన్ని నిరోధించాడని తెలిసి, రేపు సూర్యాస్తమయానికి ముందు అతనిని సంహరిస్తాను. లేకపోతే అగ్ని ప్రవేశిస్తాను.”
🧘 ద్రోణుని ధర్మసంకటాలు
ద్రోణాచార్యుడు, కౌరవుల తరపున ఉన్నా, మనస్సులో మాత్రం ధర్మవాదుడు. అభిమన్యుని మరణం తరువాత, తన పాత్ర పట్ల తీవ్రంగా ఆలోచించాడు. అతను గురువు – కానీ ఇప్పుడు అన్యాయంగా తమ శిష్యుల బలిపీఠంపై ఉన్నాడు.
కానీ దుర్యోధనుడి బలవంతం, తన కుమారుడు అశ్వత్థామపై ఉన్న ప్రేమ అతన్ని కట్టిపడేసాయి. అతను ధర్మాన్ని గౌరవిస్తూ, అగ్ని ప్రవేశించలేకపోయాడు. కానీ ఆయన గుండె అంతర్భాగంలో ఒక కల్లోల మంటపడినదిగా అనిపించేది.
⚔ జయద్రథ వధ – అర్జునుని ప్రతిజ్ఞ ఫలితం
చక్రవ్యూహ ద్రోహానికి ప్రధాన కారణమైన జయద్రథుని హత్య పాండవుల ప్రతాపానికి ఉదాహరణగా నిలిచింది. అర్జునుడు తన గాండీవాన్ని చేతపట్టుకొని, శ్రీకృష్ణుని రథంలో వచ్చి జయద్రథుని దిక్కులు ముట్టకుండా చతురైకంగా తరిమాడు. కర్ణుడు, దుర్యోధనుడు, ద్రోణుడు – అందరూ అడ్డుకట్టలు వేసినా, కృష్ణుడు తన మాయబలంతో సూర్యుడిని మాయచేసి అర్జునుని అవకాశాన్ని కలిగించాడు.
అర్జునుడు సూర్యాస్తమయం అయ్యిందని అనుకుని నిర్లక్ష్యంగా ఉన్న జయద్రథుని వేదికపైకి తెచ్చి, బాణంతో అతని తలచించాడు. జయద్రథుని తండ్రి చేసిన శాపానికి అనుగుణంగా, ఆ తల భూమిని తాకగానే అతని తండ్రి తల పేలిపోయింది.
🧨 ద్రోణుని వీరమరణానికి ముహూర్తం – ఒక వ్యూహం జన్మ
ద్రోణాచార్యుని శక్తి దురితాన్ని కలిగిస్తున్న దుర్యోధనుడు – పాండవుల క్షమశీలతను క్షీణింపజేసింది. ద్రోణుని హతం చేయకపోతే, యుద్ధంలో విజయం సాధించలేరని శ్రీకృష్ణుడు స్పష్టంగా చెప్పారు. కానీ ద్రోణాచార్యుని అజేయత పాండవులను గందరగోళంలో పెట్టింది.
అప్పుడు శ్రీకృష్ణుడు ఒక వ్యూహాన్ని ప్రతిపాదించాడు:
“అశ్వత్థామ హతః!” అనే మాటను వినగానే, ద్రోణుడు ఆయుధాలను పక్కనపెట్టి ధ్యానస్థితిలోకి వెళతాడని తెలుసుకుని, ఒక వ్యూహం అమలు చేశారు.
భీముడు ఒక ఏనుగును హత్య చేసి, దాని పేరు ‘అశ్వత్థామ’ అని ప్రకటించాడు. అప్పుడు యుధిష్ఠిరుని వద్దకు వెళ్లి, “అశ్వత్థామ హతుడయ్యాడు” అని చెప్పమన్నారు. యుధిష్ఠిరుడు అసత్యం పలకలేను. అందుకే:
“అశ్వత్థామ హతః… నరో వా కుఞ్జరో వా!”
అంతవరకూ నిష్కల్మషుడైన యుధిష్ఠిరుని ఛత్రం కొంత మేర కదిలిందని పురాణం చెబుతుంది. ద్రోణుడు ఈ మాట వినగానే, విస్మయచిత్తుడై ధ్యానించగా, ద్రుపదుని కుమారుడు ద్రష్టద్యుమ్నుడు అతని తల నరికి హతమార్చాడు.
📘 అధ్యాయం ముగింపు
ఈ దశలో కురుక్షేత్ర సంగ్రామం అత్యంత దారుణమైన రూపం దాల్చింది. అభిమన్యుని మరణంతో అర్జునుని ప్రతిఘటన, ద్రోణుని హత్య ద్వారా గురు ధర్మానికే వ్యతిరేకంగా పోరాటం – ఇవన్నీ ధర్మ సమరానికి కీలక ఘట్టాలుగా నిలిచాయి.
ఇదే సమయంలో పాండవుల సహనం పోతున్నదీ, ధర్మవీరు అయిన వారు కూడా వ్యూహరచనలో కాపట్యం వినియోగించాల్సిన పరిస్థితి ఏర్పడిందీ స్పష్టమవుతుంది.
📖 తదుపరి అధ్యాయం 10: కర్ణుని సేనాధిపత్యం – దైవబలానికి ధైర్యమైన ఎదురు
Follow On :
Share:
